Veertien thema’s

De inhoud van het Jouw Autisme psycho-educatie traject voor jongeren met autisme staat in de handleiding uitgeschreven. Je kunt er ook voor kiezen losse thema’s te behandelen met jouw deelnemer, of misschien met zijn ouders of docent. Zeker bij jongeren met autisme is het belangrijk om een expliciete transfer te maken van theorie naar praktijk. Dit is een belangrijke pijler van Jouw Autisme. Om te voorkomen dat de opgedane kennis ‘in de trainingsruimte’ blijft, wordt het werkboek thuis ingevuld. Daarnaast worden ouders iedere bijeenkomst uitgenodigd om gezamenlijk af te sluiten. Zo worden ook de ouders actief betrokken bij het traject.

Het traject ‘Jouw Autisme’ duurt een aantal weken, het gelijknamige proces (dat thuis en op school zijn weg moet vinden) duurt een leven lang.

Voor de 1e bijeenkomst heb jij al informatie over de deelnemer door het Autismepaspoort dat ouders hebben ingevuld. Om kennis met elkaar te maken gebruik je de startkaarten uit de ToolBox. Maar je legt ook uit wat autisme is. Je gebruikt hiervoor afbeeldingen van de Tafelklapper, maar ook dia’s en filmpjes op het platform. Hierbij is het belangrijk dat je uitlegt dat autisme geen handicap of stoornis is. Maar dat informatie anders verwerkt wordt dan bij de meeste mensen. En dat vanuit dat anders denken, en jezelf daarin leren kennen en begrijpen, soms een noodzaak komt tot ‘anders doen’. Je legt uit dat het heel logisch is dat je daar soms (een beetje) hulp bij nodig hebt. De wegwijzers worden uitgelegd als hulpmiddel om ‘je eigen weg te vinden’.

Bij het bespreken van de kenmerken van autisme wordt uitgelicht dat autismekenmerken eigenlijk gewone, menselijke eigenschappen zijn. Iets wat veel mensen herkennen. Alleen als je autisme hebt, zijn deze kenmerken zo sterk, dat je er last van kunt hebben. Of.. er juist je voordeel mee kunt doen!
De kenmerken van autisme worden besproken en toegelicht met afbeeldingen uit de tafelklapper. Ook wordt de (nieuwe) theorie over het voorspellende brein uitgelegd aan de hand van voorbeelden en een aantal dia’s op het platform.

Deze zeer goed gevulde en afwisselende bijeenkomst draait volledig om de zintuiglijke waarneming. Je gebruikt speciaal voor Jouw Autisme ontwikkelde animaties over de zintuigen op het platform. Je kunt ook dia’s bekijken en een filmpje van een meisje dat uitlegt hoe zij smaak en textuur van eten ervaart. Daarnaast gebruik je (eigen) materialen om met de deelnemer in gesprek te gaan over prikkels die lastig kunnen zijn. Of die je juist kunt gebruiken om je goed te voelen. Je gebruikt hierbij het zintuiglijk profiel uit het Autismepaspoort als voorinformatie, zodat je een goede basis hebt voor het gesprek.

Vroeger werd gedacht dat jongeren met autisme niet ‘gevoelig’ zouden zijn. Zij werden getraind om gezichtsuitdrukkingen te kunnen leren ‘lezen’. Inmiddels weten we dat mensen met autisme (juist!) heel gevoelig kunnen zijn. Zij kunnen het wél lastig vinden om uit zichzelf (spontaan) te weten hoe ze het beste kunnen reageren op gevoelens (van zichzelf én anderen). Tijdens deze bijeenkomst laat je de deelnemer ervaren hoe handig het kan zijn als je de context (meer) mee laat wegen in het lezen en beoordelen van gevoelens. Je gebruikt hiervoor de prachtig vormgeven emotiekaarten uit de ToolBox.

Als jongere wordt er veel gevraagd van je executieve functies. Terwijl deze nog niet volledig ontwikkeld zijn. Veel mensen met autisme hebben moeite met deze executieve functies. Als je autisme hebt (én een tiener bent) , kan het dus zijn dat je het (extra) ingewikkeld vindt om je ‘handig te gedragen’. Dan is het goed als je jezelf daarin leert kennen. En weet wat je kunt doen (of aan een ander kunt vragen) om jezelf hierbij te helpen. In deze bijeenkomst ervaar je welke executieve functies er zijn door middel van een werkvorm uit de ToolBox.

Als je ‘anders denkt’, kijk je ook anders naar de wereld. Misschien kijkt jouw deelnemer meer vanuit details dan (ineens) vanuit een geheel. Hierdoor vindt hij of zij het soms lastig om een context te begrijpen of (sociale of cognitieve) verbanden te doorzien. Je laat zien wat ‘het brein’ doet om informatie aan elkaar te puzzelen door middel van een werkvorm op het platform. Een sterke detailwaarneming kan ook een sterke kant zijn! Je laat dit zien door een foto-verhaal op het platform.

Ook het ‘leren’ wordt beïnvloed door autisme. Het is voor kinderen vaak een eye-opener (en opluchting) dat de onvoldoendes of de moeite die het kost om dingen te leren niet komt omdat ze ‘dom’ zijn, maar omdat het onderwijs gewoon niet aansluit bij hun specifieke manier van informatie verwerken! Ook bij dit thema is het vooral weer de vraag: en wat kan mij hier nu bij helpen? Het gaat dan om bijvoorbeeld plannen en organiseren, aanpakgedrag, letterlijk nemen van teksten en meer tijd nodig hebben om iets te leren of maken.  In deze bijeenkomst zitten een aantal werkvormen die je met een jongere kunt doen waarin ze waarschijnlijk veel herkennen als het om hun eigen ‘leren’ gaat.

‘Anders communiceren’ is een kenmerk van autisme. Soms spreek je niet dezelfde taal als je omgeving. Deze afwisselende bijeenkomst geeft veel inzicht in wat communicatie is en hoe miscommunicatie ontstaat. Je geeft tips hoe je misscommunicatie kunt voorkomen. Je kunt filmpjes bekijken en een werkvorm doen over letterlijk communiceren op het platform. Daarnaast gebruik je de tafelklapper om over ‘oogcontact’ te praten.

Als jouw brein anders werkt dan dat van de meeste mensen, heeft dat ook voordelen. Misschien kun jij dingen die anderen mensen minder goed kunnen. En juist omdat het hebben van autisme je soms voor uitdagingen stelt, zul je meer op zoek moeten gaan naar jouw sterke kanten. Dan kun je meer doen van waar je goed in bent! Tijdens deze bijeenkomst kun je met je deelnemer kijken naar een filmpje op het platform. Maar gebruik vooral de ‘Sterke kanten’ kaarten uit de ToolBox om samen sterke kanten van jouw deelnemer te ontdekken.

Veel mensen met autisme ontwikkelen zich ook op emotioneel gebied op een eigen manier. Het kan zijn dat er op emotioneel vlak vertraging in de ontwikkeling is. Dat betekent dat je eruit ziet als je leeftijd, maar je nog niet alles aankunt wat er bij die leeftijd van je verwacht wordt. Bijvoorbeeld als het gaat om zelfstandigheid, of vooruit kunnen denken. Hierdoor worden jongeren met autisme vaak overvraagd. Het kan heel verhelderend zijn, voor jouw deelnemer en ook voor zijn omgeving, om te weten hoe dit bij hem of haar zit. Tijdens deze bijeenkomst gebruik je de tafelklapper en een aantal filmpjes op het platform om hierover in gesprek te gaan.

Eén van de hoofddoelen van het psycho-educatie traject is om de deelnemer te leren stress te voorkomen en beter te kunnen omgaan met stress. Tijdens deze bijeenkomst bied je expliciet manieren aan om dit te kunnen doen. Je bekijkt filmpjes en foto verhalen op het platform, maar legt ook uit hoe de opbouw van stress in zijn werk gaat met behulp van afbeeldingen uit de tafelklapper. Daarnaast print je materialen van het platform om stress te meten en om een signaleringsplan te kunnen maken. Hier gaat de deelnemer thuis mee aan de slag.

De puberteit is een kwetsbare periode voor jongeren met autisme. Het helpt als zij zelf inzicht hebben in wat ‘logische’ uitdagingen zijn in de puberteit. Als je weet dat waar jij tegenaan loopt hoort bij de fase van je leven, is het soms ook makkelijker te hanteren. Zeker als je hoort dat (bijna) ál jouw leeftijdsgenoten hier ook mee te maken hebben! Door filmpjes en uitleg over de verschillende fases in de puberteit met de dia’s uit de presentatie (te vinden op het platform) leert jouw deelnemer zichzelf nog beter kennen.

Autisme ziet er bij meisjes vaak anders uit dan bij jongens. Hierdoor valt het soms minder op als een meisje autisme heeft. Dat lijkt fijn, maar dat is het niet altijd. Omdat het minder opvalt, wordt soms niet of pas veel later ontdekt dat ze autisme heeft. Meisjes met autisme doen soms (te) hard hun best om sociaal te doen, of ‘gewoon’ te doen. Dit kan juist extra stress opleveren voor deze meiden! Tijdens deze bijeenkomst kijk je een prachtig filmpje van een jonge meid met autisme op het platform. En gebruik je de praatplaten uit de tafelklapper.

Als afsluiting van het traject vul je met je deelnemer een eigen Autismepaspoort in. Hier vult de deelnemer de belangrijkste aandachtspunten uit de bijeenkomsten in. Je kijkt ook samen naar het Autismepaspoort dat ouders voor aanvang hebben ingevuld. Misschien kijkt jouw deelnemer wel heel anders naar zijn autisme! Het Autismepaspoort is te gebruiken om op school, of op werk, te laten zien wie de jongere is, mét zijn autisme. Natuurlijk blik je samen terug op het mooie traject dat jullie samen doorlopen hebben en benoem je als trainer vooruitgang en kleine of grote successen. Je geeft een reminder mee waarmee jouw deelnemer nóg beter zijn/haar eigen weg kan vinden.